W języku niemieckim wyróżniamy różne rodzaje zdań, m.in. zdania okolicznikowe czasu, zdania dopełnieniowe, zdania skutkowe czy zdania okolicznikowe celu. W tym artykule dowiesz się, jak tworzyć i używać zdań okolicznikowych celu.
Krótko i łatwo mówiąc, chodzi o zdania, w których chcemy wyjaśnić drugiej osobie, po co lub dlaczego coś zrobiliśmy. Finalsatz [Finalzac], czyli zdanie okolicznikowe celu, wyraża zamiar lub cel określonej czynności. Odpowiada na pytania wozu? [wocu] – po co? – oraz zu welchem Zweck? [cu welsiem Cfek?] – w jakim celu? Warto również wspomnieć, że są to zdania podrzędnie złożone.
Jak już wspomnieliśmy, Finalsätze to zdania złożone podrzędnie. Dlatego też w większości zaczynają się od spójników, np. damit (żeby) [damyt] lub konstrukcji bezokolicznikowej um…zu [um… cu].
Szyk w zdaniu okolicznikowym celu zależy w głównej mierze od użycia odpowiedniej konstrukcji. Możemy użyć spójnika damit lub konstrukcji um…zu, po każdej z nich będziemy mieli inny szyk zdania. Jednak w obu przypadkach czasownik stoi na końcu zdania. Przyjrzyjmy się temu bliżej.
Jeśli chcielibyśmy przetłumaczyć konstrukcję um…zu, to zyskuje ona podobne znaczenie, co damit, czyli oznacza żeby. Zdania z um…zu można zbudować tylko wtedy, gdy podmiot w obu zdaniach – w zdaniu głównym oraz pobocznym – jest taki sam.
Przykłady:
Ich gehe zur Schule, um Wissen zu erwerben. – Idę do szkoły, żeby zdobyć wiedzę. [Iś geje cua Szule, um Wissen cu erwerben.]
Ich fahre nach Spanien, um mich zu erholen. – Jadę do Hiszpani, żeby odpocząć. [Iś fare nah Szpanien, um miś cu erholen.]
Ich lerne Deutsch, um nach Deutschland zu reisen. – Uczę się niemieckiego, żeby podróżować do Niemiec. [Iś lerne Dojcz, um nah Dojczlant cu rajzen.]
Ich esse gesund und treibe Sport, um fit zu bleiben. – Jem zdrowo i uprawiam sport, żeby być w dobrej kondycji. [Iś ese gezunt unt trajbe Szport, um fit cu blajben.]
Jak można zauważyć, w każdym z tych zdań podmiot jest ten sam „ich”. W zdaniu pobocznym używamy konstrukcji, która wymusza użycie czasownika w bezokoliczniku i wędruje on na koniec. W zdaniu głównym występuje szyk prosty, a w zdaniu pobocznym szyk końcowy.
W przypadku, gdy w zdaniu występują dwa różne podmioty, używamy spójnika damit. Można go również użyć zamiast konstrukcji um…zu, czyli wtedy, kiedy występują te same podmioty. Na odwrót tej zasady nie można stosować.
Er gab mir einen Taschenrechner, damit ich ihn für Mathe benutzen konnte. – On mi dał kalkulator, żebym mogła go użyć na matematyce. [Er gap mija ajnen Taszenreśna, damyt iś in fya Mate benucen konte.]
Ich spreche langsam, damit andere mich verstehen können. – Mówię powoli, żeby inni mogli mnie zrozumieć. [Iś szpresie langzam, damyt andere mija fersztejen kynen.]
Sie hilft ihm, damit er es leichter hat. – Ona mu pomaga, żeby on miał z tym łatwiej. [Zi hilft im, damyt er es lajśta hat.]
Sie werden morgen nach Polen fliegen, um mich zu besuchen. – Oni przylecą jutro rano do Polski, żeby mnie odwiedzić. [Zi werden morgen nah Polen fligen, um miś cu bezuhen.]
Podczas budowania zdania okolicznikowego celu ze spójnikiem damit stawiamy odmieniony czasownik na końcu zdania. W zdaniu głównym może być szyk prosty lub przestawny, natomiast w pobocznym końcowy.
LAXO Care - Poznań
ul. Droga Dębińska 3A
61-555 Poznań
tel. +48 61 666 2993
LAXO Care - Nowa Sól
ul. Traugutta 12b/12
67-100 Nowa Sól
tel. +48 61 666 4757
LAXO Care - Ostrów Wielkopolski
ul. Wrocławska 13-15
63-400 Ostrów Wielkopolski
tel. +48 62 584 2255
