#3 Nauka niemieckiego dla opiekunek – Odmiana czasowników

Właściwe posługiwanie się językiem niemieckim wymaga znajomości odmiany czasowników. Dzięki niej można poprawnie budować zdania i prowadzić rozmowy z wszystkimi osobami, które spotyka się w pracy opiekunki. Poniżej omawiamy zasady odmiany czasowników w języku niemieckim.

Odmiana czasownika sein

Czasownik sein (wymowa: zajn, znaczenie: być) odmienia się w czasie teraźniejszym przez osoby w następujący sposób:

ich – bin                                                                     ja – jestem

du – bist                                                                     ty – jesteś

er/sie/es – ist                                                             on/ona/ono – jest

wir – sind                                                                   my – jesteśmy

ihr – seid                                                                    wy – jesteście

sie/Sie – sind                                                              oni/Państwo – są/jesteście

Bardzo ważne, by w zdaniu w języku niemieckim podać osobę, o której się mówi (ja, ty, on, ona, oni, my, wy itp.). W języku polskim jest to zazwyczaj pomijane. Przymiotnik po czasowniku sein (być) jest zawsze nieodmienny niezależnie od rodzaju i liczby rzeczownika. Znajdujący się po czasowniku sein (być) rzeczownik zawsze będzie w mianowniku (kto? co?).

Odmiana czasownika haben

Czasownik haben (wymowa: haben; znaczenie: mieć) odmienia się przez osoby następująco:

ich – habe                                                      ja – mam

du – hast                                                        ty – masz

er/sie/es – hat                                               on/ona/ono – ma

wir – haben                                                    my – mamy

ihr – habt                                                       wy – macie

sie/Sie – haben                                              oni/Państwo – mają

W zdaniach oznajmujących rzeczownik wypowiedziany po czasowniku haben (mieć) będzie w bierniku (kogo? co?), nawet gdy w polskim tłumaczeniu jest inny przypadek.

Odmiana czasownika lassen

Czasownik lassen ma wielorakie znaczenie i jego użycie sprawia obcokrajowcom wiele trudności. Zanim omówimy znaczenia, poznajmy odmianę czasownika przez osoby w czasie teraźniejszym:

ich – lasse

du – lässt

er/sie/es – lässt

wir – lassen

ihr – lasst

się/Się – lassen

Znaczenia lassen:

– zostawiać

– pozwalać

– kazać

– dać

Odmiana czasowników regularnych w czasie teraźniejszym

Czasowniki regularne odmieniane przez osoby otrzymują różne końcówki. Końcówki te dodaje się do tematu bezokolicznika. Temat otrzymujemy poprzez odjęcie od bezokolicznika końcówki -en a w przypadku czasowników zakończonych na -ern końcówki -n, np. machen po odjęciu en to mach, a erinnern po odjęciu -n to erinner.

Do otrzymanych tematów dodajemy końcówki osobowe. Czasowniki zakończone na -ern w 1. i 3. osobie liczby mnogiej dostają końcówkę -n, a pozostałe czasowniki końcówkę -en. Tworząc zdania pamiętajmy o podaniu osoby wykonującej daną czynność. W języku niemieckim wykonawca czynności nie jest domyślny.

ich – lerne

du – lernst

er/się/es – lernt

wir – lernen

ihr – lernt

sie/Sie – lernen

ich – rudere

du – ruderst

er/sie/es – rudert

wir – rudern

ihr – rudert

sie/Sie – rudern

Jeśli temat czasownika kończy się na -t, -d, -ffn, -chn, -tm w celu ułatwienia wymowy w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej i 2. osobie liczby mnogiej występuje dodatkowo samogłoska -e. Do czasowników odmieniających się według tego typu należą np. bitten czy antworten.

Pewne słowa w 2. osobie liczby pojedynczej tracą końcówkę -s. Są to czasowniki o temacie zakończonym na –s, -ß, -x, -z, -tz, np. heiß-en. Czasowniki te w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej mają wówczas taką samą formę np. heißt.

Czasowniki zakończone na -eln tracą w odmianie w 1. osobie liczby pojedynczej -e w temacie, np. klingeln. Słowo odmienia się tak: klingle.

Odmiana czasowników nieregularnych w czasie teraźniejszym

Czasowniki nieregularne odmieniają się przez osoby nieco inaczej niż czasowniki regularne. Różnica w sposobie odmiany nie dotyczy końcówek, które dla obu sposobów odmiany są takie same, ale polega na zmianie samogłoski rdzennej w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej. Zamiana wygląda tak:

e          –         i/ie

a          –           ä

Przykład:

ich – spreche                          wir – sprechen

du – sprichst                           ihr – sprecht

er/się/es – spricht                  sie/Się – sprechen

Zmiana z e na i lub ie nastąpi tylko w czasownikach, które w temacie mają samogłoskę e. Jeśli w temacie czasownika nieregularnego będzie samogłoska a, to zmienia się ona na ä.

Często używane czasowniki nieregularne:

•         geben – dawać
•         helfen – pomagać
•         essen – jeść
•         tragen – nieść
•         nehmen – brać
•         lesen – czytać
•         sehen  – widzieć
•         schlafen – spać
•         laufen – biec
•         waschen – myć
•         wachsen – rosnąć
•         halten – trzymać
•         gefallen – podobać się
•         fallen – spadać
•         blasen – dmuchać
•         fahren – jechać
•         treffen – spotykać

Odmiana niektórych czasowników nieregularnych:

ich:              gebe             helfe               trage               nehme

du:               gibst             hilfst                trägst              nimmst

er/się/es:  gibt               hilft                 trägt                nimmt

wir:              geben           helfen             tragen             nehmen

ihr:               gebt              helft                tragt                nehmt

sie/Sie:       geben           helfen             tragen             nehmen

Niemieckie czasowniki regularne i nieregularne to zagadnienie gramatyczne, z którym musi się zmierzyć każda opiekunka, która chce sprawnie porozumiewać się z podopiecznym i jego rodziną. Znajomość powyższych zasad pozwoli jeszcze lepiej posługiwać się obcym językiem i budować zrozumiałe zdania.