W języku niemieckim, zupełnie jak w języku polskim, rzeczowniki mają swoje rodzaje, czyli występują w rodzaju męskim, żeńskim lub nijakim oraz odpowiadają na pytanie „kto? co?”. Podobieństwo tych dwóch języków jest niestety mocno ograniczone i na tych elementach się kończy. Co musimy wiedzieć o rzeczownikach w języku niemieckim? O tym już w tym artykule.
Rzeczownik to część mowy odpowiadająca na pytanie kto lub co, dlatego też oznacza wszelkie przedmioty, zjawiska lub istoty żywe. Wszystkie rzeczowniki w języku niemieckim, niezależnie od tego, ile ich jest w zdaniu, piszemy wielką literą – co w języku polskim jest nie do pomyślenia. Tylko zdanie rozpoczyna się wielką literą i na tym koniec. W języku niemieckim Substantiv [Zupstantif] odmienia się przez rodzaje, przypadki oraz liczby.
der Mann – mężczyzna [der Man]
das Mädchen – dziewczyna [das Medsien]
die Freundin – przyjaciółka [di Frojndin]
die Katze – kot [di Katse]
der Hund – pies [der Hunt]
der Papagei – papuga [der Papagaj]
das Buch – książka [das Buh]
die Lampe – lampa [di Lampe]
der Bleistift – ołówek [der Blajsztift]
die Freude – radość [di Frojde]
die Liebe – miłość [di Libe]
der Hass – nienawiść [der Has]
Rzeczowniki w języku niemieckim mają określoną płeć gramatyczną, czyli swój rodzaj. Przed każdym z nich stoi rodzajnik męski (der), żeński (die) lub nijaki (das), po tym też rozpoznajemy rzeczowniki. W liczbie mnogiej wszystkie rodzaje otrzymują rodzajnik die.
Nie ma z góry określonych zasad, które regulują używanie rodzajników – za drobnymi wyjątkami. Dlatego też rzeczowników zawsze trzeba uczyć się z rodzajnikami, ponieważ rodzaj w języku niemieckim często nie pokrywa się z odpowiednikiem w języku polskim.
Np. das Mädchen (rodzaj nijak) – dziewczyna (rodzaj żeński)
der Kaffee (rodzaj męski) – kawa (rodzaj żeński)
Rodzaj męski oznaczany jest w słownikach w j. niemieckim literką m. Rzeczowniki rodzaju męskiego to między innymi: nazwy pór roku, dni, wiatrów, stron świata, szczytów górskich, jezior, marek samochodów, przypadków; rzeczowniki odczasownikowe bez końcówek; rzeczowniki oznaczające istoty rodzaju męskiego.
Przykłady:
der Mann – mężczyzna [der Man]
der Frühling – wiosna [der Frylink]
der November – listopad [der Nowemba]
der Montag – poniedziałek [der Montak]
der Osten – wschód [der Osten]
der Fiat – fiat [der Fiat]
der Lauf – bieg [der Lałf]
der Dativ – celownik [der Datif]
der Maler – malarz [der Mala]
W rodzaju żeńskim (f) występują: rzeczowniki, które oznaczają istoty żeńskie, liczebniki użyte rzeczownikowo, nazwy drzew, kwiatów, owoców, samolotów, statków; rzeczowniki pochodzenia obcego z końcówkami -ie, -ion, -tät, -anz, -enz, -ur, -ik; rzeczowniki zakończone na: -heit, -keit, -ei, -ung, -schaft, -in.
Przykłady:
die Frau – kobieta [di Frał]
die Rose – róża [di Roze]
die Oder – Odra [di Oda]
die Acht – osiem [di Aht]
die Ordnung – porządek [di Ordnunk]
die Freiheit – wolność [di Frajhajt]
die Biologie – biologia [di Biologi]
die Universität – uniwersytet [di Uniwerzitet]
Rodzaj nijaki (n) dotyczy rzeczowników odnoszących się do: młodych zwierząt i osób, gatunków, nazw krajów i miast oraz części świata, nazw metali; rzeczowników zakończonych na -chen, -lein, -tel; z przedrostkiem ge- i zakończeniem -e; z przedrostkiem ge-, ale bez końcówki, rzeczowniki pochodzenia obcego zakończone na -in, -um, -ment.
Przykłady:
das Kind – dziecko [das Kint]
das Deutschland – Niemcy [das Dojczland]
das Eisen – żelazo [das Ajzen]
das Viertel – kwadrans [das Firtel]
das Gebiet – obszar [das Gebit]
das Museum – muzeum [das Muzem]
das Gebäude – budynek [das Gebojde]
W każdym z powyższych rodzajów są wyjątki.
Rzeczownik odmienia się przez cztery przypadki. Wraz z rzeczownikiem odmienia się również rodzajnik. Der/die/das należą do rodzajników określonych.
| DER | DIE | DAS | DIE – PLURAL (l. mnoga) | |
| Nominativ (mianownik) | der Tourist
[der Turist] |
die Tochter
[di Tohta] |
das Buch [das Buh] | die Bücher [di Busia] |
| Genitiv (dopełniacz) | des Touristen [des Turisten] | der Tochter
[der Tohta] |
des Buches
[des Buhes] |
der Bücher [der Busia] |
| Dativ (celownik) | dem Touristen
[dejm Turisten] |
der Tocher
[der Tohta] |
dem Buch [dejm Buh] | den Büchern [dejn Busiern] |
| Akkusativ (biernik) | den Touristen
[dejn Turisten] |
die Tochter
[di Tohta] |
das Buch [das Buh] | die Bücher [di Busia] |
Rodzajnik w języku niemieckim nie zawsze przybiera formę rodzajnika określonego. Czasami jest to rodzajnik nieokreślony. Dla rodzaju męskiego przybiera on formę ein, dla żeńskiego eine, dla nijakiego ein a dla liczby mnogiej nie ma odpowiednika. Mówimy wtedy o rodzajniku zerowym.
LAXO Care - Poznań
ul. Droga Dębińska 3A
61-555 Poznań
tel. +48 61 666 2993
LAXO Care - Nowa Sól
ul. Traugutta 12b/12
67-100 Nowa Sól
tel. +48 61 666 4757
LAXO Care - Ostrów Wielkopolski
ul. Wrocławska 13-15
63-400 Ostrów Wielkopolski
tel. +48 62 584 2255
