W języku niemieckim czasowniki dzielą się między innymi na czasowniki rozdzielnie złożone oraz czasowniki nierozdzielnie złożone. W tym artykule skupimy się na czasownikach rozdzielnie złożonych. Zastanowimy się między innymi, które to są, jak wyglądają i jak wyglądają w towarzystwie innych czasowników.
Jak sama nazwa wskazuje, czasowniki rozdzielnie złożone – trennbare Verben [trenbare Werben] – jak sama nazwa wskazuje muszą się w jakiś sposób rozdzielać i składać do pierwotnej formy. Akcent w takich czasownikach zawsze pada na przedrostek.
Jak to wygląda w praktyce?
Einkaufen [ajnkałfen] oznacza robić zakupy. Jeśli chcemy stworzyć zdanie z tym czasownikiem, to przedrostek ein [ajn] zostaje oddzielony od czasownika kaufen [kałfen]. Czasownik odmienia się przez osoby i staje na drugim miejscu, natomiast przedrostek wędruje na sam koniec – za nim stawiamy już tylko kropkę.
Ich kaufe an meinen freien Tagen am Nachmittag ein. – Robię zakupy po południu w wolne dni. [Iś kałfe an majnen frajen Tagen am Nahmitags.]
Do zwykłych czasowników, które znamy, można dodawać przedrostki i w ten sposób powstają nowe czasowniki – rozdzielnie złożone.
Nie każdy jest w stanie od razu rozpoznać czy dany czasownik jest rozdzielnie złożony, czy nie. Szczególnie trudne jest to na początku, kiedy dopiero zaczynamy się uczyć języka obcego – w tym przypadku niemieckiego.
Czy istnieje prosty sposób lub reguła, która podpowie nam, że czasownik jest rozdzielnie złożony? Tak, można to rozpoznać po przedrostku.
Czasowniki są zawsze rozdzielnie złożone, gdy mają między innymi takie przedrostki:
Przykłady:
an|rufen – dzwonić [anrufen]
ab|fahren – odjeżdżać [apfaren]
auf|stehen – wstawać [ałfsztejen]
aus|gehen – wychodzić [ałsgejen]
mit|nehmen – wziąć ze sobą [mitnejmen]
zurückkommen – wracać [curykkomen]
Czasownik od przedrostka rozdziela się w wielu przypadkach. Są to zdania oznajmujące i pytające w czasie teraźniejszym oraz przyszłym Imperfekt. W trybie rozkazującym występuje ta sama sytuacja.
Czasownik auf|stehen (wstawać) w różnych trybach oraz czasach.
Czas teraźniejszy – Präsens
Ich stehe um 7 Uhr auf. – Wstaję o 7. [Iś szteje um ziben Ua ałf.]
Czas przeszły – Präteritum
Ich stand um 7 Uhr auf. – Wstałam o 7. [Iś sztand um ziben Ua ałf.]
Czas przeszły – Perfekt
Ich bin um 7 Uhr auf|ge|standen. – Wstałam o 7. [Iś bin um ziben Ua ałfgesztanden.]
Tryb rozkazujący
Steh auf! – Wstawaj! [Sztej ałf!]
Czasowniki modalne wprowadzają niemały zamęt do zdania. Przy bezokoliczniku czy Partizip II przedrostek zostaje przy czasowniku i tak samo dzieje się w zdaniach z czasownikami modalnymi. Jak to wygląda?
Weźmy pod lupę dwa czasowniki, jeden modalny oraz rozdzielnie złożony i stwórzmy z nich zdanie.
Czasownik modalny – müssen, musieć [mysen]
Czasownik rozdzielnie złożony – einkaufen, robić zakupy [ajnkałfen]
Ich muss um 12 Uhr einkaufen. – O 12 muszę zrobić zakupy. [Iś mus um cfylf Ua ajnkałfen.]
Czasownik modalny odmienia się do osoby, natomiast czasownik rozdzielnie złożony wędruje na koniec w postaci bezokolicznika z przedrostkiem przy sobie.
LAXO Care - Poznań
ul. Droga Dębińska 3A
61-555 Poznań
tel. +48 61 666 2993
LAXO Care - Nowa Sól
ul. Traugutta 12b/12
67-100 Nowa Sól
tel. +48 61 666 4757
LAXO Care - Ostrów Wielkopolski
ul. Wrocławska 13-15
63-400 Ostrów Wielkopolski
tel. +48 62 584 2255
